NRV چیست؟
NRV (Net Realizable Value) یا ارزش خالص بازیافتنی برابر است با:
NRV = قیمت فروش تخمینی - هزینههای تکمیل - هزینههای فروش
طبق استاندارد حسابداری شماره ۸ ایران (NAS 8)، موجودی کالا باید به اقل بهای تمامشده یا ارزش خالص بازیافتنی (Lower of Cost or NRV) گزارش شود.
چرا NRV مهم است؟
اصل احتیاط در حسابداری:
موجودی نباید بیشتر از مبلغی که انتظار میرود از فروش آن به دست آید، در ترازنامه نشان داده شود.
مثال ساده:
کالا: ۱۰۰ عدد تیشرت
بهای تمامشده هر عدد: ۵۰۰,۰۰۰ ریال
قیمت فروش تخمینی: ۴۰۰,۰۰۰ ریال
هزینه فروش (حمل): ۲۰,۰۰۰ ریال
NRV = ۴۰۰,۰۰۰ - ۰ - ۲۰,۰۰۰ = ۳۸۰,۰۰۰ ریال
چون NRV (۳۸۰,۰۰۰) < بهای تمامشده (۵۰۰,۰۰۰):
باید کاهش ارزش ثبت شود
کاهش ارزش = (۵۰۰,۰۰۰ - ۳۸۰,۰۰۰) × ۱۰۰ = ۱۲,۰۰۰,۰۰۰ ریال
فرمول کامل NRV
┌─────────────────────────────────────────────────────────┐
│ │
│ NRV = قیمت فروش تخمینی │
│ - هزینههای تکمیل (برای WIP) │
│ - هزینههای فروش (کمیسیون، حمل، بازاریابی) │
│ │
└─────────────────────────────────────────────────────────┘
اجزای فرمول:
| جزء | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| قیمت فروش تخمینی | قیمتی که انتظار میرود کالا فروخته شود | ۶۰۰,۰۰۰ ریال |
| هزینه تکمیل | برای کالای نیمهساخته (WIP) | ۵۰,۰۰۰ ریال |
| هزینه فروش | حمل، کمیسیون، بازاریابی | ۳۰,۰۰۰ ریال |
| NRV | نتیجه محاسبه | ۵۲۰,۰۰۰ ریال |
قاعده "اقل بهای تمامشده یا NRV"
اگر بهای تمامشده < NRV:
→ ارزش موجودی = بهای تمامشده (بدون تغییر)
اگر بهای تمامشده > NRV:
→ ارزش موجودی = NRV
→ کاهش ارزش ثبت میشود
نمودار تصمیمگیری:
┌──────────────────┐
│ بهای تمامشده │
│ vs NRV │
└────────┬─────────┘
│
┌──────────────┴──────────────┐
│ │
┌─────────▼─────────┐ ┌─────────▼─────────┐
│ Cost ≤ NRV │ │ Cost > NRV │
│ │ │ │
│ ارزش = Cost │ │ ارزش = NRV │
│ بدون کاهش ارزش │ │ کاهش ارزش ثبت │
└───────────────────┘ └───────────────────┘
چرا LIFO ممنوع است؟
هشدار قانونی:
روش LIFO (آخرین وارده - اولین صادره) طبق استاندارد حسابداری شماره ۸ ایران و IAS 2 بینالمللی کاملاً ممنوع است.
دلایل ممنوعیت LIFO:
| دلیل | توضیح |
|---|---|
| عدم انطباق با واقعیت | ارزش موجودی در ترازنامه کمتر از واقع نشان داده میشود |
| کاهش مصنوعی سود | در تورم، COGS بیش از واقع محاسبه میشود |
| فرار مالیاتی | درآمد مشمول مالیات کاهش مییابد |
| عدم مقایسهپذیری | صورتهای مالی با شرکتهای دیگر قابل مقایسه نیست |
روشهای مجاز:
✅ FIFO (اولین وارده - اولین صادره)
✅ میانگین موزون (Weighted Average)
چگونه بارکد NRV را محاسبه میکند؟
۱. ورودیهای سیستم
interface NRVAssessment {
inventoryId: string;
quantity: number;
historicalCostPerUnit: number; // بهای تمامشده
estimatedSellingPrice: number; // قیمت فروش تخمینی
estimatedCompletionCosts: number; // هزینه تکمیل
estimatedSellingCosts: number; // هزینه فروش
}
۲. محاسبه خودکار
calculateNRV():
nrv_per_unit = selling_price - completion_costs - selling_costs
total_nrv = nrv_per_unit × quantity
if total_nrv < total_cost:
write_down = total_cost - total_nrv
else:
write_down = 0
۳. ثبت سند حسابداری
اگر کاهش ارزش لازم باشد:
بدهکار: هزینه کاهش ارزش موجودی XXX
بستانکار: ذخیره کاهش ارزش موجودی XXX
سناریوهای عملی
سناریو ۱: فروشگاه پوشاک
محصول: کت مردانه (مدل قدیمی)
تعداد: ۵۰ عدد
بهای تمامشده: ۸,۰۰۰,۰۰۰ ریال
وضعیت بازار: مدل جدید عرضه شده، تقاضا کم شده
قیمت فروش تخمینی: ۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
هزینه فروش: ۵۰۰,۰۰۰ ریال
NRV = ۵,۰۰۰,۰۰۰ - ۰ - ۵۰۰,۰۰۰ = ۴,۵۰۰,۰۰۰ ریال
کاهش ارزش = (۸,۰۰۰,۰۰۰ - ۴,۵۰۰,۰۰۰) × ۵۰
= ۱۷۵,۰۰۰,۰۰۰ ریال
سناریو ۲: داروخانه (محصول نزدیک انقضا)
محصول: قرص سرماخوردگی
تعداد: ۱,۰۰۰ بسته
بهای تمامشده: ۵۰,۰۰۰ ریال
تاریخ انقضا: ۲ ماه دیگر
قیمت فروش عادی: ۶۰,۰۰۰ ریال
قیمت فروش با تخفیف (بهخاطر انقضا): ۳۵,۰۰۰ ریال
هزینه فروش: ۲,۰۰۰ ریال
NRV = ۳۵,۰۰۰ - ۰ - ۲,۰۰۰ = ۳۳,۰۰۰ ریال
کاهش ارزش = (۵۰,۰۰۰ - ۳۳,۰۰۰) × ۱,۰۰۰
= ۱۷,۰۰۰,۰۰۰ ریال
سناریو ۳: تولیدی (کالای نیمهساخته)
محصول: صندلی نیمهساخته
تعداد: ۲۰ عدد
بهای تمامشده تا کنون: ۲,۰۰۰,۰۰۰ ریال
قیمت فروش صندلی تمامشده: ۳,۵۰۰,۰۰۰ ریال
هزینه تکمیل: ۱,۰۰۰,۰۰۰ ریال
هزینه فروش: ۲۰۰,۰۰۰ ریال
NRV = ۳,۵۰۰,۰۰۰ - ۱,۰۰۰,۰۰۰ - ۲۰۰,۰۰۰ = ۲,۳۰۰,۰۰۰ ریال
چون NRV (۲,۳۰۰,۰۰۰) > بهای تمامشده (۲,۰۰۰,۰۰۰):
کاهش ارزش نیاز نیست ✅
نکات مهم NRV
۱. ارزیابی آیتمبهآیتم
❌ اشتباه: محاسبه NRV کل انبار یکجا
✅ درست: محاسبه NRV هر کالا جداگانه
۲. سقف برگشت کاهش ارزش
اگر در دوره بعد NRV افزایش یافت:
میتوان کاهش ارزش را برگشت داد
اما: برگشت نمیتواند از بهای تمامشده اولیه بیشتر شود
۳. منبع قیمت فروش
قیمت فروش تخمینی باید معتبر باشد:
- فروشهای اخیر (۳۰ روز گذشته)
- لیست قیمت رسمی
- قیمت بازار
سؤالات متداول NRV
هر چند وقت باید NRV را محاسبه کنم؟
حداقل در پایان هر دوره مالی (سهماهه یا سالانه). اما برای کالاهای فاسدشدنی یا فصلی، بررسی ماهانه توصیه میشود.
آیا کاهش ارزش موجودی هزینه مالیاتی است؟
بله، کاهش ارزش موجودی بهعنوان هزینه شناسایی میشود و از درآمد مشمول مالیات کسر میگردد، مشروط بر اینکه مستند باشد.
تفاوت NRV با ارزش بازار چیست؟
NRV = قیمت فروش - هزینهها (خالص) ارزش بازار = قیمت جایگزینی یا قیمت خرید مجدد
NRV معمولاً کمتر از ارزش بازار است.
اگر ممیز مالیاتی کاهش ارزش را قبول نکند چه کنم؟
سیستم بارکد مستندات کامل تهیه میکند:
- تاریخ ارزیابی
- منبع قیمت فروش
- محاسبات جزئی
- سند حسابداری
این مستندات برای دفاع کافی است.
چکلیست ارزیابی NRV
- لیست کالاهای کمگردش تهیه شده؟
- لیست کالاهای نزدیک انقضا بررسی شده؟
- قیمتهای فروش بهروز هستند؟
- هزینههای فروش محاسبه شده؟
- کاهش ارزش ثبت شده؟
- مستندات بایگانی شده؟
شروع کنید
با بارکد، NRV خودکار محاسبه میشود.
این مقاله را به اشتراک بگذارید: